Η άρνηση του Ζαν-Πολ Σαρτρ να παραλάβει το Νόμπελ Λογοτεχνίας είναι χαρακτηριστική της στάσης του ως υπαρξιστή και της αντίθεσής του προς τους θεσμούς. Ο Σαρτρ είχε ενημερώσει τη Σουηδική Ακαδημία για την άρνησή του πριν ακόμα ανακοινωθεί ότι ήταν ο νικητής, απορρίπτοντας τις επίσημες τιμές και την ιδέα ότι οι συμβολικές διακρίσεις μπορούν να εκφράσουν τη δουλειά ενός συγγραφέα.

«Αντί να αναγνωρίζουμε την πραγματική αξία του έργου μου, οι τιμές που απονέμονται στους συγγραφείς ασκούν πίεση στους αναγνώστες τους», δήλωσε σε μια ανακοίνωσή του. Θεωρούσε ότι η αναγνώριση του ρόλου ενός συγγραφέα δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω θεσμών ή βραβείων, αλλά μόνο μέσω του γραπτού λόγου.

Ο Σαρτρ είχε απορρίψει επίσης τη Λεγεώνα της Τιμής το 1945, δείχνοντας έτσι την αποφασιστικότητά του να μην ενταχθεί σε καμία επίσημη οργάνωση. Αυτή η στάση του δεν υπήρξε ποτέ παρορμητική, όπως είπε ο ίδιος. Πέρα από την πολιτική του ευαισθησία, είχε αναγνωρίσει πως η αποδοχή ενός βραβείου θα σήμαινε ότι θα γινόταν μέρος ενός θεσμού που αντιπαθούσε.

Στις 22 Οκτωβρίου 1964, το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονεμήθηκε στον Σαρτρ, ο οποίος άμεσα αρνήθηκε την τιμή και τα 53.000 δολάρια που το συνόδευαν. Η στάση του αυτή συντάραξε τον καλλιτεχνικό κόσμο και την κοινωνία, καθώς ήθελε να διατηρήσει την ανεξαρτησία του από τη δημοτικότητα και τις επιβραβεύσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αλλοιώσουν το μήνυμα του έργου του.

Στη δήλωσή του στον σουηδικό Τύπο, ο Σαρτρ τόνισε ότι η γραφή του ως Ζαν-Πολ Σαρτρ δεν θα έπρεπε να συνδέεται με τίτλους ή βραβεία, διότι αυτό αφαιρεί από την αμεσότητα και την ελευθερία της λογοτεχνίας. «Δεν άφηνα τη δουλειά μου να παραμορφωθεί από εξωτερικούς παράγοντες», είπε απορρίπτοντας την ιδέα ότι το Νόμπελ θα μπορούσε να εκφράσει τη αξία της συγγραφής του.

Η απόφασή του ήταν μοναδική, καθώς πολλοί συγγραφείς στην ιστορία έχουν αποδεχθεί το Νόμπελ κάτω από ποικιλία συνθηκών, είτε πρόκειται για πίεση είτε για προσωπικούς λόγους. Ο Σαρτρ, ωστόσο, αποδείχθηκε ότι ήταν ο μοναδικός που αρνήθηκε οικειοθελώς το βραβείο, εγκαινιάζοντας μια νέα διάσταση στην καλλιτεχνική και πνευματική του κληρονομιά.

Πηγή: tanea.gr